top of page

Το Γρεβενίτι υπήρξε κεφαλοχώρι. Με πάνω από 1200 μόνιμους κατοίκους, νηπιαγωγείο, δημοτικό, Σχολαρχείο Αστυνομικό Σταθμό, Ταχυδρομείο, Δασονομείο, Ειρηνοδικείο και το Μαλάμειο Νοσοκομείο για τις πρώτες βοήθειες. Δύο νερόμυλοι και μια νεροτριβή και αρκετά μαγαζιά παντός είδους συμπλήρωναν τη δομή του χωριού. Οι κάτοικοι ασχολούνταν βασικά με την κτηνοτροφία, γεωργία και την υλοτομία, ενώ πολλοί είχαν ξενιτευτεί στη Ρουμανία, Μικρά Ασία και στην Αμερική. Οι Γρεβεντάτες μιλούσαν ελληνικά και βλάχικα (κουτσοβλάχικα) και σχεδόν όλοι γνώριζαν γράμματα.


Κι ύστερα ήρθε η Γερμανική κατοχή και το Γρεβενίτι, όπως και άλλα χωριά του Ζαγορίου, χαρακτηρίστηκε «Μαρτυρικό χωριό. Η 23η Οκτωβρίου του 1943 ήταν η πρώτη από τις τρείς συνολικά φορές που πυρπολήθηκε το χωριό από τις Γερμανικές κατοχικές δυνάμεις. Κάποιοι από τους Γρεβεντάτες σε μια προσπάθεια να ανατρέψουν την επιδρομή των Γερμανών, γνωρίζοντας ότι κατευθύνονταν προς το χωριό μας, έστησαν ενέδρα μαζί με τους Αντάρτες. Με ότι μέσα είχαν κατάφεραν να καθυστερήσουν τους Γερμανούς και να δώσουν χρόνο στους κατοίκους να κρυφτούν στο δάσος. Δυστυχώς όμως πολλοί δεν πρόλαβαν και το αποτέλεσμα ήταν να εκτελεστούν 23 κάτοικοι και να καταστραφούν 295 σπίτια, σχεδόν όλο το χωριό. Οι επόμενες μέρες της καταστροφής τους βρήκαν να μένουν σε ότι είχε απομείνει όρθιο.
Μετά τον πόλεμο χτίστηκαν με το σχέδιο Μάρσαλ, μικρά σπίτια σκεπασμένα με τσίγκο, τη λεγόμενη προσωρινή στέγαση. 

Αργότερα ήρθε και ο εμφύλιος, όπου οι κάτοικοι του Γρεβενιτίου και γενικότερα της περιοχής, μεταφέρθηκαν στα Γιάννενα προσωρινά και επαναπατρίστηκαν το 1949 με το τέλος του πολέμου.

Greveniti: 200 οικογένειες Βλάχων [Pouqueville 1826 I, 209]. Γρεββενίτη (του): ελληνικό όνομα, περιοχή του Ζαγορίου, μεταξύ των πηγών Αώου και Ινάχου, 100 χριστιανικές οικογένειες, 142 στέφανα, εκκλησία Ιωαννίνων, γλώσσα Βλάχικη και Ελληνική [Αραβαντινός 1856 Β, 334]. Γρεβενίτι: βλαχοχώρι με 226 οικογένειες / 1.500 κατοίκους [Λαμπρίδης, 81]. Grebenitsi: ρουμάνικο χωριό με 400 οικογένειες [Picot 1875, 36]. Grebeniti (Grebenits): στο νότιο Ζαγόρι, δύο ώρες νότια από το Flamburari, 200 σπίτια, 1.000 Αρομούνοι [Weigand 1895, 315]. Γρεβενίτι: οικούμενον υπό 220 οικογενειών και έχον κεντρικήν εκκλησία, δύο σχολεία, παντοπωλεία, χάνιον, άφθονα ύδατα και τέσσερις υδρόμυλους [Σχινάς 1897, 88]. Γρεβενίτη: βλάχικο χωριό [Κρυστάλλης 1891, 60-61]. Γρεβενίτι: περιοχή Ζαγορίου, 144 κουτσοβλάχικες οικογένειες [Αραβαντινός 1905, 49]. Grebenitzi: σχολείο αρρένων, 3.000 Βλάχοι [Papahagi 1905, 147]. Γρεβενίτιον: επαρχίας Ιωαννίνων, 226 ελληνοβλάχικες οικογένειες [Πατριαρχείο 1906, μστ΄]. Grebenitsi: βλαχόφωνο χωριό [Wace - Thompson 1914, 191]. Γρεβενίτιον: υποδιοικήσεως και νομού Ιωαννίνων, 786 κάτοικοι [Απαρίθμησις 1913]. Γρεβενίτιον: Γρεβενιτίου Ιωαννίνων, 714 κάτοικοι [Λεξικόν Συνοικισμών 1923, 28]. Γρεβενίτιον: Γρεβενιτίου Δωδώνης, 343 κάτοικοι, υψόμετρο 980 [Λεξικόν Οικισμών 1974, 211]. Γρεβενίτιον: Επαρχία Δωδώνης, διάταγμα 7/8/1919 (Φ.Ε.Κ. 184/1919) [Αρχεία Δρακάκη - Κούνδουρου 1939, 449]. Γρεβενίτι ή Γκρεβενίτσι ή Γρεβενίτσλι: Βλαχοχώρι στην Παλιοβλαχιά. Ο οικισμός αναφέρεται το 1564 [Κουκούδης, 154, 164]. Γρεβενίτι: δήμου Ανατολικού Ζαγορίου, νομού Ιωαννίνων, κάτοικοι 365 [Λεξικό Σταματελάτου 2001, 173].


 

bottom of page